ປະຫວັດສາດລາວ ເຈົ້າອານຸວົງ
ເມື່ອບ້ານເມືອງສູນເສຍເອກກະລາດ ປະຊາຊົນຕົກເປັນຂ້ອຍຂ້າມ້າໃຊ້ຂອງຕ່າງຊາດ (ສະຫຍາມ) ເຮັດໃຫ້ເຈົ້າອະນຸວົງ ເກີດຄວາມຮູ້ສຶກຢາກກູ້ຊາດຍາດແຜ່ນດິນກັບຄືນມາ ກູ້ເອົາອິດສະຫຼະພາບຂອງຊາວລ້ານຊ້າງວຽງຈັນກັບຄືນມາ. ເພື່ອກະກຽມໃຫ້ແກ່ການລຸກຂຶ້ນກູ້ຊາດຍາດແຜ່ນດິນຄືນມາ, ພາຍຫຼັງໄດ້ຖືກແຕ່ງຕັ້ງ ຈາກສະຫຍາມໃຫ້ເປັນກະສັດລ້ານຊ້າງວຽງຈັນ, ເຈົ້າອານຸວົງ ກໍ່ໄດ້ດຳເນີນພາລະກິດອັນສຳຄັນຫຼາຍປະການ ເຊັ່ນ:
ດ້ານການເມືອງ: ໄດ້ຕິດຕາມຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນຢູ່ໃນແຕ່ລະທ້ອງຖິ່ນ ຄື : ຢູ່ຈຳປາສັກ ພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງອ້າຍຊຽງແກ້ວ ຢູ່ເມືອງໂຂງ; ການຕໍ່ສູ້ ຂອງເຈົ້າໂອ, ເຈົ້າອິນ ຢູ່ອັດຕະປື; ສ່ວນຢູ່ພາກເໜືອ ພາກກາງ ກໍ່ມີຂະບວນຂອງປະຊາຊົນທີ່ບໍ່ພໍໃຈກັບສັກດີນາທ້ອງຖິ່ນ ໄດ້ລຸກຂຶ້ນແບບກະແຈກກະຈາຍ; ຢູ່ນະຄອນພະນົມກໍ່ປ່າວປະກາດແຍກຕົວບໍ່ຂຶ້ນກັບບາງກອກ; ໄດ້ປັບປຸງການປົກຄອງໃນ 79 ຫົວເມືອງ ທີ່ຂຶ້ນກັບ, ໄດ້ໄປພົບກັບເຈົ້າເມືອງທີ່ເຂົ້າໃຈກັນດີຢູ່ນະຄອນພະນົມ, ມຸກດາຫານ, ໄດ້ແຕ່ງໃຫ້ເຈົ້າລາຊະບຸດໂຍ້ ໄປເປັນຜູ້ປົກຄອງຈຳປາສັກ, ໄດ້ນຳເອົາເຮືອຄຳ, ນຳເອົາຊ້າງ 7 ສອກ ແລະ ຂອງຂວັນອື່ນ ໆ ໄປມອບຖວາຍ ແດ່ເຈົ້າມັນທາຕຸລາດ ອານາຈັກລ້ານຊ້າງຫຼວງພະບາງ ເພື່ອໃຫ້ຫຼົງລືມຄວາມເກົ່າຄວາມຫຼັງເພື່ອພ້ອມກັນຕໍ່ສູ້ ຍາດເອົາແຜ່ນດິນຄືນມາ.
ດ້ານການສ້າງສາ: ເຈົ້າອານຸວົງ ໄດ້ນຳພາປະຊາຊົນສ້າງລາຊະວັງ, ສ້າງແລະປະຕິສັງຂອນວັດວາອາຮາມຂຶ້ນຫຼາຍແຫ່ງຄື: ວັດສີສະເກດ, ປັບປຸງເມືອງໜອງຄາຍ, ສ້າງຫໍພະແກ້ວຂຶ້ນຢູ່ວັດຊ້າງເຜືອກ ສີຊຽງໃໝ່, ລົງໄປສະຫຼອງຂົວ ແລະ ເຂົ້າຮ່ວມງານນະມັດສະການທາດພະນົມ, ສ້າງຂົວຂ້າມແມ່ນ້ຳຂອງມາສູ່ວັດອຸບມຸງ.
ດ້ານການທະຫານ: ໄດ້ປັບປຸງກອງທັບບັນດາຫົວເມືອງໃຫ້ເຂັ້ມແຂງ.
ດ້ານການຕ່າງປະເທດ: ເຈົ້າອານຸວົງ ພະຍາຍາມໃກ້ຊິດ ກັບກະສັດສະຫຍາມ ແລະ ໄດ້ຊ່ວຍສະຫຍາມຍົກທັບໄປຕີພະມ້າ ຈົນໄດ້ຮັບໄຊຊະນະ ໃນຂະນະທີ່ກອງທັບສະຫຍາມ ໄດ້ກັບມາດ້ວຍມືເປົ່າ ແລະ ເສຍໄຊແກ່ພະມ້າ ເຊິ່ງໄດ້ສ້າງຄວາມໄວ້ເນື້ອເຊື່ອໃຈກັບສະຫຍາມ. ເຈົ້າອານຸວົງ ມີນະໂຍບາຍພາຍໃນ ແລະ ພາຍນອກຢ່າງຈະແຈ້ງ; ໃນນັ້ນ ມີການພົວພັນກັບອານາມ (ດ້າຍຫວຽດ ຫຼື ຫວຽດນາມໃນປະຈຸບັນ).
ເມື່ອກະກຽມກຳລັງພຽງພໍແລ້ວກໍ່ໄດ້ ໂອກາດລົງໄປປົງພະສົບຂອງພະບາດສົມເດັດພະພຸດທະເລີດຫຼ້ານະພາໄລ (ລາຊະການ ທີ 2) ຂອງສະຫຍາມ. ໃນໂອກາດນີ້ ເຈົ້າອານຸວົງໄດ້ຂໍເອົາຄົນລາວທີ່ຖືກກວາດຕ້ອນ ໄປໃນເມື່ອກ່ອນກັບຄືນ, ຂໍເອົານາງສະໜົມລາວ, ຂໍເອົາເຈົ້າຍິງດວງຄຳ ພະຂະນິດຖະພະຄິນີອອກຈາກວັງຄືນມາ. ແຕ່ບໍ່ເປັນຈັ່ງບຸນ ເພາະອົງຜູ້ຂຶ້ນຄອງລາດແທນ ພະບາດສົມເດັດພະພຸດທະເລີດຫຼ້ານະພາໄລ ນັ້ນ ບໍ່ແມ່ນອົງຜູ້ສືບທອດຕາມແຜນ ເພາະຊົງຖືກໄປຜະໜວດຍ້ອນ ການຊ່ວງຊີງອຳນາດກັນໃນວັງ. ຜູ້ທີ່ກຳອຳນາດພັດແມ່ນຜູ້ທີ່ຂັດໃຈກັບເຈົ້າອານຸວົງມາຕະຫຼອດ ສະນັ້ນ ຈິ່ງບໍ່ຍອມໃຫ້ເຈົ້າອານຸວົງໄດ້ຈັກຢ່າງ. ຄວາມຄຽດແຄ້ນຂອງເຈົ້າອານຸວົງ ທີ່ມີຕໍ່ສະຫຍາມນັບມື້ເພີ່ມທະວີຂຶ້ນ. ດັ່ງນັ້ນ ເຈົ້າອານຸວົງ ຈິ່ງໄດ້ຊົງຕັດສິນໃຈລຸກຂຶ້ນຕໍ່ສູ້ເພື່ອອິດສະຫຼະພາບ ແຕ່ຍ້ອນການກະກຽມ ແລະ ການສ້າງກຳລັງບໍ່ທັນດີ, ພາຍໃນບໍ່ທັນເຂັ້ມແຂງ, ການຊັ່ງຊາກຳລັງກໍ່ຜິດໂຕນກັນຫຼາຍ, ຝ່າຍລາວມີທະຫານພຽງແຕ່ 7 ໝື່ນຄົນ ພາຫະນະເສິກສົງຄາມກໍ່ຫຼ້າສະໄໝ ມີແຕ່ຫອກແຕ່ດາບ, ໃຊ້ຊ້າງ, ໃຊ້ມ້າ ແລະ ງົວກວຽນ. ກົງກັນ ຂ້າມຝ່າຍສະຫຍາມມີທະຫານ 1 ແສນ 7 ໝື່ນຄົນ, ມີອາວຸດທັນສະໄໝ: (ປືນໃຫຍ່, ປືນ ເຫຼັກຍາວ) ມີລົດລາກແກ່ຈຳນວນນຶ່ງ. ສະນັ້ນ, ຈິ່ງພາໃຫ້ການຕໍ່ສູ້ຂອງເຈົ້າອານຸວົງ ບໍ່ເປັນຜົນສຳເລັດ, ນະຄອນວຽງຈັນ ກໍ່ຖືກກອງທະຫານສະຫຍາມມາຍຶດເອົາ ແລະ ທຳລາຍທຸກສິ່ງທຸກຢ່າງບໍ່ໃຫ້ເຫຼືອຫຍັງ, ເຈົ້າອານຸວົງກໍ່ຖືກຈັບໃສ່ກົງເຫຼັກໄປທໍລະມານຢ່າງປ່າເຖື່ອນຢູ່ບາງກອກ ແລະ ຊົງສຸລະຄົດຢູ່ທີ່ນັ້ນ. ສຳລັບຜູ້ທີ່ເປັນ ເລືອດເນື້ອເຊື້ອໄຂເຈົ້າວຽງຈັນ ທັງໝົດກໍ່ຖືກດັບສູນ ດ້ວຍຮູບການທໍລະມານຮ່າງກາຍ ຫຼື ຂ້າຖິ້ມ. ສ່ວນບຸກຄົນທີ່ຮອງລົງມາກໍ່ຖືກເຮັດໃຫ້ເສຍກຽດເສຍສັກສີ, ສຳລັບປະຊາຊົນກໍ່ຖືກກວາດຕ້ອນລົງໄປບາງກອກ ແລະ ຖືກໃຊ້ງານຢ່າງໜັກ ໃນຖານະເປັນສະເລີຍເສິກ, ເປັນຂ້ອຍຂ້າມ້າໃຊ້ໃຫ້ ພວກຂຸນນາງສັກດີນາສະຫຍາມ.
ສຳລັບຕົວເມືອງວຽງຈັນກໍ່ຖືກຂຸນເສິກສະຫຍາມ ສັ່ງໃຫ້ກອງທະຫານ ຕັດກົກໄມ້ທັງໝົດ ແລະ ຈູດເຜົາທຳລາຍ, ປຸ້ນເອົາຊັບສົມບັດຂອງປະຊາຊົນແບບໂຈນ 500 ໂດຍເຈຕະນາເຮັດໃຫ້ວຽງຈັນ ເປັນເມືອງຮ້າງບໍ່ສາມາດຢູ່ໄດ້ ບໍ່ໃຫ້ຟື້ນຟູເປັນຕົວເມືອງໄດ້ອີກ. ອານາຈັກລ້ານຊ້າງວຽງຈັນ ໄດ້ຖືກຫຼຸດຖານະຈາກເປັນ ອານາຈັກໜຶ່ງລົງມາເປັນແຄວ້ນໜຶ່ງຂອງສະຫຍາມໂດຍມີສຳນັກງານ ຕັ້ງຢູ່ໜອງຄາຍ ຕໍ່ມາກໍ່ໄປຕັ້ງຢູ່ ອຸດອນທານີ, ວຽງຈັນທີ່ເຄີຍສວຍສົດງົດງາມກໍກັບກາຍເປັນເມືອງຮ້າງ 60 ກວ່າປີ.
ເຖິງວ່າການຕໍ່ສູ້ກູ້ແຜ່ນດິນຄືນຂອງ ເຈົ້າອານຸວົງ ບໍ່ເປັນຜົນສຳເລັດກໍ່ຕາມ ແຕ່ມັນກໍ່ມີຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດ ອັນເລິກເຊິ່ງຊຶ່ງສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງມູນເຊື້ອຕໍ່ສູ້ອັນ ເດັດດ່ຽວກ້າຫານ ບໍ່ຍອມຈຳນົນຂອງຄົນລາວ ໃຕ້ການນຳພາຂອງເຈົ້າອານຸວົງ, ມູນເຊື້ອ ດັ່ງກ່າວ ຖືກຝັງເລິກຢູ່ໃນຈິດໃຈຂອງຄົນລາວທຸກຄົນ ບໍ່ວ່າຈະເປັນຄົນເຊື້ອຊາດລາວຢູ່ຝັ່ງຊ້າຍ, ກໍຄືຝັ່ງຂວາຂອງແມ່ນ້ຳຂອງຕ່າງກໍ່ຈົດຈຳມູນເຊື້ອດັ່ງກ່າວໄວ້ຕະຫຼອດມາ ແລະ ໄດ້ສືບຕໍ່ການຕໍ່ສູ້ໃນຮູບການໃໝ່ເປັນຕົ້ນ ແມ່ນຊາວອີສານຂອງໄທ ໄດ້ພາກັນແຕ່ງກາບກອນ, ວັນນະຄະດີ, ສ້າງເປັນໜັງສືອິນຕົກ ເພື່ອຄັດຄ້ານຕ້ານຢັນການສັກລາຍ ເອົາຄົນລາວອີສານເປັນສັນຊາດໄທ; ເປັນຄຳປິດສະໜາ ແລະ ມີຄຳເວົ້າທີ່ວ່າ: “ໝາກຟັກ, ໝາກອຶ ຢູ່ດີໆຈະກາຍເປັນຊ້າງເປັນມ້າໄດ້ແນວໃດ, ຄວາຍເຖິກຄວາຍດ່ອນ ແລະ ໝູດ່ອນ ຢູ່ດີໆຈະກາຍເປັນຍັກກິນຄົນໄດ້ແນວໃດ, ຄົນລາວ ຢູ່ດີໆຈະກາຍເປັນໄທໄດ້ແນວໃດ”, ນອກນັ້ນ ກໍມີຈົດໝາຍ “ສານລືບພະສູນ” ແລະ ອື່ນໆ… ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຕ້ານສະຫຍາມ ເພື່ອກູ້ແຜ່ນດິນຄືນຂອງ ເຈົ້າອານຸວົງ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ລັດທິຮັກຊາດອັນດູດດື່ມເຂັ້ມຂຸ້ນຂຶ້ນ, ຊື່ສຽງຂອງນັກຮົບວິລະຊົນທີ່ເຂົ້າຮ່ວມການຕໍ່ສູ້ຄັ້ງນັ້ນເຊັ່ນ: ເຈົ້າສຸກກະສານ, ເຈົ້າລາຊະວົງ, ເຈົ້າລາຊະບຸດ, ພະຍານາລີ, ພະຍາໄກສົງຄາມ ແລະ ຜູ້ອື່ນ ໆ ໄດ້ຖືກຈົດບັນທຶກໄວ້ໃນປຶ້ມຄຳປະຫວັດສາດ ເຊິ່ງຄົນລາວ ບໍ່ຫຼົງລືມໄດ້. ສັງຮວມແລ້ວ ໄລຍະລາວ ຕົກເປັນເມືອງສ່ວຍ ແລະ ເມືອງຂຶ້ນຂອງສະຫຍາມຮ້ອຍກວ່າປີ, ເປັນໄລຍະທີ່ນະຄອນວຽງຈັນ ຫງ່ວມເຫງົາເສົ້າໝອງ ແລະ ສູນເສຍນ້ຳຕາ ບ້ານເມືອງອັນສວຍສົດງົດງາມຮຸ່ງເຮືອງເຫຼືອງເຫຼື້ອມທີ່ບັນພະບູລຸດເຮົາສ້າງໄວ້ເກືອບ 500 ປີກ່ອນນັ້ນ ເກືອບຈະບໍ່ຍັງເຫຼືອແມ່ນແຕ່ຮ່ອງຮອຍ. ຄວາມໂຫດຮ້າຍ ປ່າເຖື່ອນໃນການທຳລາຍລ້າງຜານຂອງສະຫຍາມທີ່ມີຕໍ່ລາວເວລາໃດກໍ່ຍັງຝັງເລິກຢູ່ໃນ ດວງຈິດດວງໃຈຂອງຄົນລາວຕະຫຼອດມາ.
ພາຍຫຼັງ ເຈົ້າອະນຸວົງ ຖືກປະຫານຊີວິດດ້ວຍການທໍລະມານຮ່າງກາຍອັນປ່າເຖື່ອນແລ້ວ ກໍ່ຍັງເກີດມີຂະບວນການຕ້ານສະຫຍາມເຊັ່ນ: “ເສິກສາມໂບກ (ນ້ຳພອງ ຈັງຫວັດຂອນແກ່ນ) 1893”, ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງເຈົ້າຟ້າຂາວ ຍາດພີ່ນ້ອງຂອງ ເຈົ້າລາຊະດາ ໃນເຈົ້າເມືອງຈຳປາສັກ, ພະຍາອຸທຸມພອນ ເຈົ້າເມືອງອຸທຸມພອນ, ພະຍາສ້າງດີ ເຈົ້າເມືອງອັດຕະປື ແລະ ຂະບວນການ ຕໍ່ສູ້ອື່ນໆ ທີ່ໄດ້ປະຮ່ອງຮອຍແຫ່ງການຕໍ່ສູ້ໄວ້ ເຊິ່ງມູນເຊື້ອຕໍ່ສູ້ນັ້ນ ໄດ້ລຸກເປັນໄຟໃນສະໄໝຝຣັ່ງມາປົກຄອງ.
ວັນທີ່ 21 ມິນາ 1946 ເປັນວັນຄຽດຄ້ານຂອງຊາວເມືອງທ່າແຂກ
ມີຄົນເຄີຍເວົ້າວ່າ: “ເຮົາຈະມີຄວາມເຂົ້າໃຈຕົວຕົນຂອງເຮົາຍິ່ງຂຶ້ນ ຫາກເຮົາເຂົ້າໃຈປະຫວັດສາດຂອງເຮົາ”ຂ້າງລຸ່ມນີ້ແມ່ນບັນທຶກເຫດການສຳຄັນຕ່າງໆທີ່ເກີດຂຶ້ນຢູ່ ສ ປ ປ ລາວ ໃນແຕ່ລະຊ່ວງເວລາ ແຕ່ອາດີດຈົນເຖິງປັດຈຸບັນ
1353 – 1828 – ສ ປ ປ ລາວ ເຄີຍມີຊື່ວ່າ ລ້ານຊ້າງ “ອານາຈັກລ້ານຊ້າງ” ມີເມືອງຫລວງຕັ້ງຢູ່ທາງພາກເຫນືອ ຂອງລາວ ຊື່ວ່າຫລວງພະບາງ
ໃນສັດຕະວັດທີ 19 ນີ້ເອງ (1800s) ທີ່ເກືອບທັງຫມົດແຜ່ນດິນລ້ານຊ້າງ ຕົກຢູ່ພາຍໃຕ້ການປົກຄອງຂອງ ປະເທດສະຫຍາມ (ປະເທດໄທ) ຈົນຮອດສະໄຫມຝຣັ່ງເຂົ້າມາ
1893 – ປະເທດລາວຕົກເປັນຫົວເມືອງຂຶ້ນຂອງຝລັ່ງ, ເຖິງປີ 1945 ຍີ່ປຸ່ນກໍເຂົ້າມາປົກຄອງໃນໄລຍະຫນຶ່ງ ຈົນສິ້ນສຸດສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ II
1946 – ປະເທດລາວຖືກປົກຄອງໂດຍຝລັ່ງອີກຄັ້ງ
1950 – ປະເທດລາວກາຍເປັນປະເທດເຄິ່ງປົກຄອງຕົນເອງ ຖືເປັນລັດຫນຶ່ງຢູ່ໃນສະຫະພາບຝລັ່ງອະນຸສາວະລີຂອງທ່ານທູດ ປາວີ (Jean-Marie Pavie) ທີ່ວຽງຈັນ
1954 – ປະເທດລາວໄດ້ຮັບເອກະລາດຢ່າງສົມບູນ ພາຍໃຕ້ລັດຖະທຳມະນູນທີ່ມີເຈົ້າຊີວິດເປັນປະມຸກ. ເກີດມີສົງຄາມກາງເມືອງລະຫວ່າງຝ່າຍສະຫນັບສະຫນູນລະບອບລາຊາທິປະໄຕ ແລະ ຝ່າຍຄອມມູນິດ
ປີ ຄສ 1960– ປະເທດລາວຖືກສະຫະລັດອາເມລິກາໂຈມຕີທາງອາກາດຢ່າງຫນັກນ່ວງ, ເນື່ອງຈາກສະຫະລັດອາເມລິກາ ຕ້ອງການທຳລາຍ ສະຖານທີ່ລີ້ໄພ ແລະ ເສັ້ນທາງປົດປ່ອຍຫວຽກນາມເຫນືອ ດັ່ງທີ່ຮູ້ກັນຢ່າງແຜ່ຫລາຍໃນນາມ “ເສັ້ນທາງໂຮ່ຈີມິນ” ຫລື Ho Chi Minh Trail. ມີການຄາດຄະເນວ່າ ຈຳນວນລູກລະເບີດທີ່ຖືກປ່ອຍຖິ້ມສູ່ຜືນແຜ່ນດິນລາວ ແມ່ນຫລາຍກວ່າຈຳນວນລະເບີດທັງຫມົດທີ່ໃຊ້ໃນ ຊ່ວງສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ II
ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວໄດ້ຮັບການສະຖາປະນາຢ່າງເປັນທາງການ ໂດຍພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ ເຊິ່ງເປັນພັກການເມືອງພຽງພັກດຽວ. ທ່ານໄກສອນ ພົມວິຫານກາຍເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີ. “ການຫັນສູ່ລະບອບສັງຄົມນິຍົມ” ໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນຂຶ້ນ.
1973 – ຂໍ້ຕົກລົງວ່າດ້ວຍການຢຸດຍິງວຽງຈັນ ລະຫວ່າງ ຝ່າຍຄອມມູນິດ ແລະ ຝ່າຍສະຫນັບສະຫນູນລະບອບລາຊາ. ປະເທດລາວ ຖືກປົກຄອງໂດຍຝ່າຍຄອມມູນິດຢ່າງສົມບູນ
1975 – ເຈົ້າຊີວິດສະຫວ່າງ ວັດທະນາສະຫລະລາຊບັນລັງ, ຈາກນັ້ນ ທ່ານກໍຖືກຈັບກຸມໂຕ ແລະ ເສຍຊີວິດໃນຫ້ອງຂັງ. ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕປະຊາຊົນລາວ ປະກາດເອກະລາດຢ່າງສົມບູນ, ໂດຍມີພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ ເປັນພັກການເມືອງທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມ ກົດຫມາຍພຽງພັກດຽວ. ທ່ານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ກາຍເປັນນາຍົກລັດທະມົນຕີ. ປະເທດລາວເລີ່ມຕົ້ນຫັນສູ່ລະບອບສັງຄົມນິຍົມ
1986 – ສ ປ ປ ລາວ ເປັນປະເທດຫນຶ່ງທີ່ບໍ່ທັນມີລັດຖະທຳມະນູນ ແລະລະບຽບກົດຫມາຍ, ລະບົບເສດຖະກິດແມ່ນວາງແຜນຈາກສູນກາງ ແລະ ສິດເປັນເຈົ້າຂອງພາກເອກະຊົນຍັງຈຳກັດ. ຍ້ອນສະພາບຄືແນວນີ້ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ຜົນຜະລິດຫລຸດຫນ້ອຍຖອຍລົງ ເຊິ່ງເຮັດໃຫ້ເກີດມີການຂາດແຄນສະບຽບອາຫານ
1979 – ການຂາດແຄນສະບຽງອາຫານ ແລະ ການອົບພະຍົບລີ້ໄພຂອງຄົນລາວໄປປະເທດໄທກວ່າ 100,000 ຄົນ ເຮັດໃຫ້ລັດຖະບານເລີ່ມທົບທວນວິທີການ. ມີການອະນຸຍາດໃຫ້ເອກະຊົນບາງພາກສ່ວນລົງທຶນໃນຂະແຫນງກະສິກຳ. ການລົ້ມສະຫລາຍຂອງສະຫະພາບໂຊຫວຽດໃນສະໄຫມນາຍພົນ ໂກບາຊອບ (Gorbachev) ກໍເປັນປັດໃຈຫນຶ່ງ ທີ່ກະຕຸ້ນໃຫ້ປະເທດລາວນຳໃຊ້ລະບົບເສດຖະກິດຕະຫລາດ
1989 – ມີການເລືອກຕັ້ງຄັ້ງທຳອິດ ນັບຕັ້ງແຕ່ປີ 1975, ຜູ້ສະຫມັກທຸກທ່ານ ຕ້ອງໄດ້ຮັບອະນຸມັດຈາກ ພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ. ຝ່າຍຄອມມູນິດກຳອຳນາດຢ່າງສົມບູນ
1991 – ມີການເຊັນສັນຍາທາງດ້ານການຮ່ວມມື ແລະ ຄວາມຫມັ້ນຄົງກັບປະເທດໄທ. ລັດຖະທຳມະນູນ ສະບັບໃຫມ່ຖືກຮັບຮອງ. ທ່ານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ກາຍເປັນປະທານປະເທດ ແລະ ທ່ານ ຄຳໄຕ ສີພັນດອນ ກາຍເປັນນາຍົກ ລັດຖະມົນຕີ
1992 – ປະທານໄກສອນ ພົມວິຫານ ເສຍຊີວິດ. ທ່ານຄຳໄຕ ສີພັນດອນກາຍເປັນຫົວຫນ້າພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ
1994 – ມີການເປີດນຳໃຊ້ “ສະພານມິດຕະພາບ” ຂ້າມແມ່ນຳ້ຂອງ ເຊື່ອມໂຍງແຜ່ນດິນປະເທດລາວ ແລະ ປະເທດໄທ
1997 – ສ ປ ປ ລາວ ກາຍເປັນປະເທດສະມາຊິກສະມາຄົມອາຊີຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ ຫລື Association of Southeast Asian Nations (ASEAN). ວິກິດການເສດຖະກິດອາຊີສົ່ງຜົນກະທົບຫນັກນ່ວງຕໍ່ກັບຄ່າເງິນກີບ
1998 – ທ່ານຄຳໄຕ ສີພັນດອນກາຍເປັນປະທານປະເທດ
2000 – ເກີດເຫດການລະເບີຍທີ່ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ, ທາງເຈົ້າຫນ້າທີ່ບອກວ່າ ເປັນຝີມືຂອງກຸ່ມຕໍ່ຕ້ານລັດຖະບານທີ່ອາໄສຢູ່ຕ່າງ ປະເທດ. ມີການສະຫລອງຄົບຮອບ 25 ປີ ຂອງພັກຄອມມູນິດທີ່ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນໃນເດືອນທັນວາ. ລັດຖະບານເລີ່ມຫັນປ່ຽນ ລະບອບການປົກຄອງທີ່ວາງແຜນຈາກສູນກາງສູ່ການມອບສິດອຳນາດໃນການປົກຄອງ ຕົນເອງ ແລະ ງົບປະມານໃຫ້ທາງຂັ້ນແຂວງ
2001 – ທ່ານ ຄຳໄຕ ສີພັນດອນ ໄດ້ຮັບຄັດເລືອກເປັນປະທານປະເທດອີກຄັ້ງ. ອົງການການເງິນສາກົນ (International Monetary Fund – IMF) ອະນຸມັດເງິນກູ້ເງິນໄລຍະ 3 ປີ ມູນຄ່າ 40 ລ້ານໂດລາ,ຄາດວ່າເງິນດັ່ງກ່າວຈະຊ່ວຍສ້າງຄວາມຫມັ້ນຄົງທາງດ້ານ ເສດຖະກິດໃນລະດັບມະຫາພາກ ແລະ ຊ່ວຍຫລຸດຜ່ອນຄວາມທຸກ ຍາກ ຕາມແນວທາງ “ການຂະຫຍາຍໂຕຢ່າງສະເຫມີພາບ”.
ສະພາແຫ່ງຊາດສະເຫນີກົດຫມາຍປະຫານຊີວິດ ແກ່ຜູ້ຄອບຄອງສິ່ງເສບຕິດຫລາຍກວ່າ 500 g. ອົງການອາຫານໂລກ (World Food Program – WFP) ຂອງອົງການສະຫະປະຊາຊາດ (United Nation – UN) ດຳເນີນແຜນງານ 3 ປີ ເພື່ອຊ່ວຍເຫລືອເດັກນ້ອຍທີ່ ຂາດແຄນສານອາຫານຈຳນວນ 70,000 ຄົນ.
2002 ກຸມພາ – ການເລືອກຕັ້ງສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດ 2003 – ນັກຂ່າວຊາວເອີລົບ 2 ທ່ານ ແລະ ພາສາແປຊາວອາເມລິກາ 1 ທ່ານ ຖືກຈັບກຸມ ພາຍຫລັງທີ່ເຂົ າເຈົ້າຕິດຕໍ່ຊົນເຜົ່າມົ້ງ.
2004 ພະຈິກ – ປະເທດລາວເປັນປະທານຈັດກອງປະຊຸມ Aseasn Summit
2005 – ສະຫະລັດອາເມລິກາສ້າງຕັ້ງ Normal Trade Relations, ເຊິ່ງເປັນການຢຸດຕິພາສີນຳເຂົ້າ.
ທະນາຄານໂລກອະນຸມັດ ເງິນກູ້ສຳລັບໂຄງການກໍ່ສ້າງເຂື່ອນໄຟຟ້ານຳ້ເທີນ 2 ແລະ ມີການວາງເສົ າເຂັມໃນປີນີ້.ເຂື່ອນດັ່ງກ່າວຄາດວ່າຈະສາມາດສ້າງ ລາຍຮັບຈາກການສົ່ງອອກໄຟຟ້າ, ບາງຝ່າຍກໍກົງວົນກ່ຽວກັບຜົນກະທົບຕໍ່ສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນໃນເຂດນັ້ນ
2006 – ທ່ານ ຈູມມະນີ ໄຊຍະສອນ ກາຍເປັນປະທານປະເທດ. ທ່ານ ຄຳໄຕ ສີພັນດອນ ອາດີດປະທານປະເທດ ກາຍເປັນຜູ້ນຳພັກ ຄອມມູນິດໃນເດືອນມີນາ.
ຊາວເຜົ່າມົ້ງຫລາຍກວ່າ 400 ຄົນ ຍອມມອບໂຕໃຫ້ແກ່ເຈົ້າຫນ້າທີ່ລາວ, ເຂົ້າເຈົ້າແມ່ນຫນຶ່ງໃນສອງສາມ ກຸ່ມຂອງ ຊາວເຜົ່າມົ້ງທີ່ອາໄສຢູ່ໃນປ່າເພື່ອລີ້ໄພນັບຕັ້ງແຕ່ປີ 1975 ເນື່ອງຈາກຝ່າຍ ລັດຖະບານສະຫະລັດອາເມລິກາທີ່ເຂົ າເຈົ້າສະຫນັບ ສະຫນູນນັ້ນຜ່າຍແພ້ຕໍ່ຝ່າຍຄອມມູນິດ
2008 – ສ ປ ປ ລາວ ເລີ່ມຕົ້ນສະຫມັກເຂົ້າເປັນສະມາຊິກອົງການການຄ້າໂລກ (World Trade Organization – WTO). ອົງການຊ່ວຍເຫລືອເດັກ (Save the Children) ລາຍງານວ່າ ມີເດັກນ້ອຍຈຳນວນ 69% ຢູ່ໃນ ສ ປ ປ ລາວ ຍັງຂາດແຄນການ ເບິ່ງແຍງສຸຂະພາບຂັ້ນພື້ນຖານ
2010 – ເຈົ້າຊີວິດປະເທດໄທ ເດີນທາງມາເປີດທາງລົດໄປທີ່ແລ່ນຂ້າມແມ່ນຳ້ຂອງ ເຊື່ອມໂຍງປະເທດລາວ ແລະ ປະເທດໄທ. ແຮງງານເຜົ່າມົ້ງຫລາຍກວ່າ 4,000 ຄົນ ຖືກສົ່ງໂຕຈາກປະເທດໄທ ກັບສູ່ປະເທດລາວ
2011 – ທ່ານ ບົວສອນ ບຸບຜາວັນ ລາອອກຈາກການເປັນນາຍົກ ລັດຖະມົນຕີ ຍ້ອນເຫດຜົນທາງຄອບຄົວ ທ່ານ ທອງສິງ ທຳມະວົງ – ປະທານສະພາແຫ່ງຊາດ ຂຶ້ນເປັນນາຍົກແທນ.
2011 ມັງກອນ – ເປີດຕະຫລາດຫລັກຊັບແຫ່ງທຳອິດຂອງປະເທດ ຢູ່ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ, ມີບໍລິສັດຈົດທະບຽນ 2 ບໍລິສັດ ຄື ທະນາການຄ້າຕ່າງປະເທດ ແລະ ລັດວິສາຫະກິດໄຟຟ້າລາວ ອາດີດນາຍພົນ ແລະ ຜູ້ນຳຊົນເຜົ່າມົ້ງ
– ວັງປາວ ເສຍຊີວິດໃນໄຍອາຍຸ 81 ປີ 2011 ມິຖຸນາ
– ປະທານຈູມມະລີ ໄຊຍະສອນ ດຳລົງຕຳແຫນ່ງສືບຕໍ່ອີກ 5 ປີ ໂດຍການເຫັນດີຂອງສະພາແຫ່ງຊາດ 2012 ກໍລະກົດ
– ທ່ານ ນາງ ຮີແລຣີ ຄລິນຕັ້ນ (Hillary Clinton) ເປັນລັດຖະມົນຕີການຕ່າງປະເທດສະຫະລັດອາເມລິກາ ຄົນທຳອິດ ໃນຮອບ 57 ປີ ທີ່ມາຢ້ຽມຍາມ ສ.ປ.ປ ລາວ.
ຈຸດປະສົງຫລັກແມ່ນເພື່ອ ປົວແປງບາດແຜຈາກສົງຄາມຫວຽດນາມ ແລະ ບັນຫາການຂັດແຍ່ງໂຄງການສ້າງ ເຂື່ອນໄຟຟ້າໃສ່ແມ່ນໍ້າຂອງທີ່ແຂວງໄຊຍະບູລີ
ຂໍ້ມູນຮູບພາບປະກອບ:ມໍລະດົກລ້ານຊ້າງ
ຂຽນໂດຍ: ນາງສາຍວາລິນ ບໍລະວົງ
ຂໍ້ມູນຈາກ: ສູນລວມຄວາມຮູ້
No comments:
Post a Comment